Amaç – Eliyahu M. Goldratt

Sürekli iyileştirme süreci ve Kısıtlar Teorisi (Theory of Constraints) hakkında yazılmış en iyi kitaplardan biri olan “AMAÇ” (The Goal), birçok MBA programında ders kitabı olarak okutulan bir iş romanı. Bu kitapta, verimlilik artışı sağlamak amacıyla yapılan her uygulamanın, şirket genelinde her zaman olumlu sonuçlar doğurmayabileceği örneklerle açıklanıyor. İşte tam bu noktada kitap, aslında şirket yönetiminde alınan kararların neden birçok farklı açıdan dikkatlice incelenmesi gerektiğini, gerekçeleriyle birlikte aktarıyor.

Kısıtlar Teorisi’nin özünde, bir sistemin performansını sınırlayan kilit nokta (en zayıf halka, yani darboğaz) sistemin tamamının performansını belirler. Ne kadar hızlı veya ileri teknolojiye sahip makineler kullanılırsa kullanılsın, tek bir yavaş makine tüm süreci aksatabilir. Bu nedenle, işletmenin üretim hızını artırmaya yönelik kararlar alınırken özellikle darboğazları giderecek çözümler geliştirmek gerekir. Aksi takdirde, darboğaz dışındaki makinelere yatırım yapmak; gereksiz stok birikimi ve maliyet artışı gibi istenmeyen sonuçlar doğurabilir.

Özetle, bir üretim sürecinin hızını, darboğaz yaratan kaynak belirler. Üretim hızının darboğaz yaratan makinelere göre ayarlanması gerekir; darboğazı olmayan makinelerin üretim kapasitelerini artırmak ise şirketleri felakete sürükleyebilir. Kitaptan bazı önemli noktalar aşağıdaki gibidir:

• Bir şirket net kâr elde edebilir, iyi bir yatırım getirisine sahip olabilir, ancak yine de iflas edebilir. Batan şirketlerin çoğunu kötü nakit akışı tüketir.

• Üretim tesisinin kapasitesi, darboğazın kapasitesi kadardır. Bir zincirin gücü, en zayıf halkası kadardır.

• Darboğazda kaybedilen bir saat, tüm sistemde kaybedilen bir saattir. Darboğazda kazanılan bir saat de değersizdir; çünkü darboğazlar hem iş hacmini hem de envanteri yönetir.

• Eğer amacınızın ne olduğunu bilmiyorsanız, üretkenlik hiçbir anlam taşımaz.

• Mutlak doğrulara inanmıyorum. Bu tür inanışların, daha iyi anlama arayışını engellediği için korkarım.

Bu noktalar, “AMAÇ” kitabının neden birçok eğitim programında okutulduğunu ve yöneticilerden mühendislere kadar geniş bir kitleye hitap ettiğini açıkça ortaya koyuyor.